Ι. Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φ.Α.
Το Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΜΦΑ) αποτελείται από:
- τον κεντρικό αγωγό μεταφοράς αερίου και τους κλάδους αυτού,
- τους Μετρητικούς Σταθμούς των Σημείων Εισόδου «ΣΙΔΗΡΟΚΑΣΤΡΟ», «ΚΗΠΟΙ», «ΝΕΑ ΜΕΣΗΜΒΡΙΑ», «ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ» και «ΑΜΦΙΤΡΙΤΗ» του ΕΣΜΦΑ,
- το Σταθμό Συμπίεσης στη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης,
- τους Μετρητικούς, Μετρητικούς /Ρυθμιστικούς, Ρυθμιστικούς Σταθμούς φυσικού αερίου σε όλη την επικράτεια,
- τα Κέντρα Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου στο Πάτημα Ελευσίνας και στη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης,
- το σύστημα Τηλε-ελέγχου και Τηλεπικοινωνιών,
- τα Κέντρα Λειτουργίας και Συντήρησης Νοτίου Ελλάδος, Κεντρικής Ελλάδος, Βορείου Ελλάδος και Βορειοανατολικής Ελλάδος.
Ι.1 Κεντρικός Αγωγός και κλάδοι του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου
O κεντρικός αγωγός μεταφοράς αερίου έχει μήκος 512 χλμ. και διάμετρο 36’’ και 30’’ ενώ οι κλάδοι αυτού έχουν συνολικό μήκος 954,16 χλμ., συμπεριλαμβανομένων (α) του υποθαλάσσιου αγωγού διαμέτρου 20” και μήκους 14,20 χλμ. του κλάδου Αλιβερίου και (β) των δύο (2) υποθαλάσσιων αγωγών, εφεδρικός ο ένας του άλλου, διαμέτρου 24” έκαστος και μήκους 620 m και 630 m, που συνδέουν το Σταθμό ΥΦΑ Ρεβυθούσας με την ηπειρωτική χώρα.
Κατά μήκος του κεντρικού αγωγού και των κλάδων είναι εγκατεστημένοι:
- Σταθμοί βανοστασίων για την τμηματική απομόνωση του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης ή προγραμματισμένης συντήρησης,
- Σταθμοί ξεστροπαγίδων για την αποστολή και παραλαβή συσκευών καθαρισμού (ξέστρων) ή συσκευών εσωτερικής επιθεώρησης του αγωγού και
- Σύστημα Καθοδικής Προστασίας του αγωγού από φαινόμενα διάβρωσης.
Εθνικό Σύστημα Μεταφοράς Φυσικού Αερίου (ΕΣΜΦΑ)
Κλάδοι του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου
Ι.2 Κέντρα Λειτουργίας και Συντήρησης
Ι.2.1. Κέντρο Λ&Σ Νοτίου Ελλάδος - Όρια
To Κέντρο Λειτουργίας & Συντήρησης Νοτίου Ελλάδος είναι εγκατεστημένο στην περιοχή Πατήματος Ελευσίνας. Η περιοχή ευθύνης του εκτείνεται από το σταθμό ξεστροπαγίδας Μαυρονερίου Βοιωτίας έως τον μετρητικό σταθμό της ΔΕΗ Μεγαλόπολης. H περιοχή ευθύνης του Κέντρου περιλαμβάνει τους κλάδους Αντικύρων, Αλιβερίου, Λαυρίου, Κερατσινίου, Οινοφύτων, ΗΡΩΝΑ, Θίσβης, ΕΛΠΕ Ελευσίνας, MOTOROIL και Μεγάρων-Κορίνθου- Μεγαλόπολης.
Οι λειτουργικές εγκαταστάσεις στην περιοχή ευθύνης του Κέντρου Λειτουργίας & Συντήρησης περιλαμβάνουν 280,23 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 30", 169,16 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 24", 128,98 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 20", 0,75 χλμ. αγωγού υψηλής πίεσης 14", 27,03 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 10", και 0,73 χλμ. αγωγού υψηλής πίεσης 4".
Κατά μήκος των ανωτέρω αγωγών είναι εγκατεστημένοι είκοσι εννέα (29) σταθμοί ξεστροπαγίδων, είκοσι εννέα (29) βανοστάσια, και τριάντα ένας (31) σταθμοί μέτρησης ή/και ρύθμισης.
Ι.2.2. Κέντρο Λ&Σ Κεντρικής Ελλάδος - Όρια
Το Κέντρο Λειτουργίας & Συντήρησης Κεντρικής Ελλάδος είναι εγκατεστημένο στην περιοχή Αμπελιάς Φαρσάλων. Η περιοχή ευθύνης του εκτείνεται από την έξοδο του σταθμού ξεστροπαγίδας Πλαταμώνα Πιερίας έως και την είσοδο του σταθμού ξεστροπαγίδας Μαυρονερίου Βοιωτίας. Στην περιοχή αυτή περιλαμβάνονται οι κλάδοι Βόλου και Τρικάλων.
Οι λειτουργικές εγκαταστάσεις στην περιοχή ευθύνης του Κέντρου Λειτουργίας & Συντήρησης περιλαμβάνουν 205,7 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 30", 40,42 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 10" του κλάδου Βόλου και 71,94 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 10" του κλάδου Τρικάλων.
Κατά μήκος των ανωτέρω αγωγών είναι εγκατεστημένοι έξι (6) σταθμοί ξεστροπαγίδων, δεκατρία (13) βανοστάσια, και εννέα (9) σταθμοί μέτρησης ή/και ρύθμισης.
Ι.2.3. Κέντρο Λ&Σ Βορείου Ελλάδος - Όρια
Το Κέντρο Λειτουργίας & Συντήρησης Βόρειου Ελλάδος είναι εγκατεστημένο στην περιοχή της Νέας Μεσημβρίας Θεσσαλονίκης. Η περιοχή ευθύνης του εκτείνεται από το σταθμό ξεστροπαγίδων του Προμαχώνα στα σύνορα Ελλάδας – Βουλγαρίας έως και το σταθμό ξεστροπαγίδας του Πλαταμώνα Πιερίας. Η περιοχή ευθύνης περιλαμβάνει τους κλάδους Βόρειας Θεσσαλονίκης, Ανατολικής Θεσσαλονίκης, Πλατέως και τμήμα του κλάδου Καρπερής - Χαλκερό, από το σταθμό ξεστροπαγίδας Καρπερής μέχρι το βανοστάσιο Φωτολίβος.
Οι λειτουργικές εγκαταστάσεις στην περιοχή ευθύνης του Κέντρου Λειτουργίας & Συντήρησης περιλαμβάνουν 98 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 36", 93 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 30", 102,01 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 24" και 13,08 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 10".
Κατά μήκος των ανωτέρω αγωγών είναι εγκατεστημένοι δέκα πέντε (15) σταθμοί ξεστροπαγίδων, δεκαπέντε (15) βανοστάσια και εννέα (9) σταθμοί μέτρησης ή/και ρύθμισης. Στο σταθμό ξεστροπαγίδων Προμαχώνα είναι εγκατεστημένα Φίλτρα τύπου Κυκλώνα για τον καθαρισμό του φυσικού αερίου.
Επίσης στην ευθύνη του Κέντρου περιλαμβάνεται η λειτουργία και συντήρηση του Μετρητικού Σταθμού Συνόρων Σιδηροκάστρου, του Μετρητικού Σταθμού Διασύνδεσης με τον Αγωγό ΤΑΡ και του Σταθμού Συμπίεσης Νέας Μεσημβρίας.
Ι.2.4. Κέντρο Λ&Σ Βορειοανατολικής Ελλάδος - Όρια
Το Κέντρο Λειτουργίας και Συντήρησης Βορειοανατολικής Ελλάδος βρίσκεται σε απόσταση 5 χλμ. από την πόλη της Ξάνθης, στο 2ο χλμ. Διομήδειας – Λεύκης. Η περιοχή ευθύνης του εκτείνεται από το βανοστάσιο Φωτολίβος έως και τον Μετρητικό Σταθμό Συνόρων Κήπων Έβρου, στα σύνορα Ελλάδος – Τουρκίας.
Οι λειτουργικές εγκαταστάσεις στην περιοχή ευθύνης του Κέντρου Λειτουργίας & Συντήρησης περιλαμβάνουν 86,71 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 36", 146,92 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 24", και 1,5 χλμ. αγωγού φυσικού αερίου υψηλής πίεσης διαμέτρου 12".
Κατά μήκος των ανωτέρω αγωγών είναι εγκατεστημένοι έξι (6) σταθμοί ξεστροπαγίδων, δώδεκα (12) βανοστάσια, και εννέα (9) σταθμοί μέτρησης ή/και ρύθμισης, εκ των οποίων ο σταθμός Μ/R Αμφιτρίτη είναι σημείο εισόδου του ΕΣΜΦΑ.
Ι.3. Σταθμοί Μέτρησης/Ρύθμισης
Οι σταθμοί μέτρησης ή/και ρύθμισης υποβιβάζουν και ελέγχουν την πίεση των συστημάτων που τροφοδοτούν, μετρούν την ποσότητα της ενέργειας που διοχετεύεται από το σύστημα μεταφοράς φυσικού αερίου στα δίκτυα μέσης πίεσης, ή σε καταναλωτές απευθείας συνδεδεμένους με το σύστημα μεταφοράς και προσδίδουν στο αέριο χαρακτηριστική οσμή (όταν απαιτείται από διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς) για την έγκαιρη διαπίστωση τυχόν διαρροών.
Για το λόγο αυτόν είναι εξοπλισμένοι με:
- Ρυθμιστές πίεσης, οι οποίοι επιτηρούν και ρυθμίζουν σε συνεχή βάση την πίεση λειτουργίας των δικτύων διανομής,
- βάνες άμεσης διακοπής για την προστασία των συστημάτων που τροφοδοτούν από τυχόν παραβίαση των ορίων της πίεσης λειτουργίας αυτών (π.χ. λόγω βλάβης του ρυθμιστή πίεσης),
- σύγχρονα μετρητικά συστήματα για τη συνεχή μέτρηση της παροχής και της ποιότητας του φυσικού αερίου που διοχετεύεται μέσω των σταθμών,
- σύγχρονα συστήματα αυτοματισμού, τηλελέγχου/τηλεχειρισμού και τιμολόγησης, και
- εγκαταστάσεις προσθήκης χαρακτηριστικής οσμής.
Ι.4. Κέντρα Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου
Οι λειτουργικές παράμετροι του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου ελέγχονται σε συνεχή βάση και προσδιορίζονται από το Κέντρο Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου, που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Λειτουργίας και Συντήρησης Νοτίου Ελλάδος (Πάτημα Ελευσίνας) και εναλλακτικά (σε περίπτωση απώλειας του πρώτου) από το εφεδρικό Κέντρο Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου που βρίσκεται στις εγκαταστάσεις του Κέντρου Λειτουργίας και Συντήρησης Βορείου Ελλάδος (Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης).
Αντικείμενο του Κέντρου Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου αποτελεί, μεταξύ άλλων:
- η συνεχής παρακολούθηση των παραμέτρων λειτουργίας του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου μέσω συστήματος Εποπτικού Ελέγχου και Συλλογής Δεδομένων (Supervisory Control and Data Acquisition – SCADA),
- η υλοποίηση των προγραμμάτων παραλαβών και παραδόσεων Φ.Α. σύμφωνα με τις αντίστοιχες δηλώσεις των Χρηστών Μεταφοράς,
- ο προσδιορισμός των λειτουργικών παραμέτρων του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας λογισμικού προσομοίωσης δικτύου, με στόχο την ασφαλή, ομαλή και αποδοτική λειτουργία του δικτύου,
- η έγκαιρη ειδοποίηση και καθοδήγηση του προσωπικού συντήρησης σε περιπτώσεις δυσλειτουργίας εξοπλισμού, και
- η υποστήριξη και ο συντονισμός προσωπικού συντήρησης και αρχών (Πυροσβεστική Υπηρεσία, Αστυνομία) σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.
Ι.5. Σύστημα Τηλελέγχου και Τηλεπικοινωνιών
Το σύστημα τηλελέγχου και τηλεπικοινωνιών (Remote Control and Communications – RCC) έχει ως πρωτεύοντα στόχο “την εξασφάλιση ότι το σύστημα μεταφοράς Φ.Α. θα τροφοδοτεί την αγορά Φ.Α. με επαρκείς ποσότητες κάτω από όλες τις προβλέψιμες συνθήκες, κανονικές και έκτακτες”
και ως δευτερεύοντες στόχους “την τηλεποπτεία των σταθμών Φ.Α., την διαχείριση των συναγερμών και την παροχή τεχνικών και στατιστικών δεδομένων στις υπηρεσίες του ΔΕΣΦΑ έτσι ώστε η μεταφορά Φ.Α. να γίνεται συνεχώς κατά τρόπο ασφαλή, αξιόπιστο και οικονομικό”.
Αποτελείται από τα ακόλουθα υποσυστήματα:
- Καλώδιο οπτικών ινών, το οποίο είναι εγκατεστημένο παράλληλα με τον αγωγό φυσικού αερίου υψηλής πίεσης και αποτελεί τον κύριο φορέα των κάθε είδους εσωτερικών επικοινωνιών (φωνής και δεδομένων) του ΔΕΣΦΑ.
- Τηλεπικοινωνιακό σύστημα βασισμένο στα πρωτόκολλα Ethernet και Internet (Internet Protocol - IP) με δρομολογητές (routers) ή/και διακόπτες στρώματος 3 (layer 3 switches) εγκατεστημένους σε κάθε σταθμό του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς Φυσικού Αερίου, με το οποίο επιτυγχάνεται η μετάδοση φωνής και δεδομένων μέσα από το καλώδιο οπτικών ινών καθώς και η σύνδεση με εφεδρικές γραμμές επικοινωνίας τηλεπικοινωνιακών παρόχων.
- Σύστημα Εποπτικού Ελέγχου και Συλλογής Δεδομένων (Supervisory Control and Data Acquisition – SCADA) με το οποίο επιτυγχάνεται η τηλεποπτεία και τηλεχειρισμός όλων των μετρητικών ή/και ρυθμιστικών σταθμών και των σταθμών βανοστασίων του Εθνικού Συστήματος Μεταφοράς από τα Κέντρα Ελέγχου και Κατανομής Φορτίου.
- Σύμπλεγμα (cluster) τριών IP τηλεφωνικών κέντρων εγκατεστημένων στα κεντρικά γραφεία του ΔΕΣΦΑ, στο Κέντρο Λειτουργίας και Συντήρησης Νοτίου Ελλάδος (Πάτημα Ελευσίνας) και στο Κέντρο Λειτουργίας και Συντήρησης Βορείου Ελλάδος (Ν. Μεσημβρία Θεσσαλονίκης) για τη διαχείριση όλων των εσωτερικών και εξωτερικών τηλεφωνικών κλήσεων του ΔΕΣΦΑ.
Ι.6. Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών
Ο ΔΕΣΦΑ καινοτόμος σε θέματα τεχνολογίας και υπηρεσιών έχει αναπτύξει ένα εσωτερικό Γεωγραφικό Σύστημα Πληροφοριών με σκοπό την πλήρη καταγραφή σε ψηφιακή μορφή των περιουσιακών του στοιχείων. Η τεχνολογία GIS δίνει τη δυνατότητα της ταχύτερης και καλύτερης κατανόησης της υπάρχουσας κατάστασης του δικτύου φυσικού αερίου υψηλής πίεσης. Η λειτουργία της εφαρμογής GIS-ΔΕΣΦΑ διαχωρίζεται στο Desktop περιβάλλον και στο Web περιβάλλον.
Οι πληροφορίες που έχουν εισαχθεί στο GIS αφορούν στο σύνολο του ΕΣΜΦΑ:
1. Δίκτυα Αγωγών
2. Εγκαταστάσεις – Σταθμούς
3. Καθοδική Προστασία
4. Κτηματολόγιο
5. Γεωλογικά
6. Περιβαλλοντικά
Ι.7. Τεχνικά Συστήματα Προστασίας ΕΣΜΦΑ
Ι.7.1 Μονωτικές Επικαλύψεις (Coating)
O μεταλλικός αγωγός και τα εξαρτήματά του περιβάλλονται από ειδικές μονωτικές επικαλύψεις (coating) για μηχανική προστασία και προστασία έναντι της διάβρωσης.
Ι.7.2 Σύστημα Καθοδικής Προστασίας (Σ.Κ.Π.)
Στο θαμμένο αγωγό έχει εγκατασταθεί ένα ολοκληρωμένο Σύστημα Καθοδικής Προστασίας. Ο σκοπός που επιτελεί το σύστημα έγκειται γενικά στην ασφαλή και οικονομική μεταφορά του φυσικού αερίου.
Πιο συγκεκριμένα αφορά:
- τη διάγνωση προβλημάτων ακεραιότητας του μεταλλικού αγωγού και των εξαρτημάτων του,
- την προστασία από την ηλεκτροχημική διάβρωση και τη διάβρωση που προκαλείται από ηλεκτρικές επιδράσεις,
- τη λειτουργία και επιθεώρηση των γειώσεων του αγωγού και του ανάλογου προστατευτικού εξοπλισμού έναντι των δυσμενών ηλεκτρικών παρεμβολών,
- τη λειτουργία και τον έλεγχο των εξαρτημάτων του αγωγού που παρέχουν ηλεκτρική απομόνωση.
Ο βασικός εξοπλισμός του συστήματος καθοδικής προστασίας είναι:
- Σταθμοί Μετασχηματιστή/Ανορθωτή (Μ/Α)
- Σύστημα Τηλεποπτείας - Τηλεχειρισμού Καθοδικής Προστασίας
- Καλώδιο και Κλίνη ανόδων
- Θυσιαζόμενες άνοδοι
- Γειώσεις και Εκτονωτές Υπερτάσεων
- Μονωτικοί Σύνδεσμοι
- Μετρητικοί Σταθμοί Καθοδικής Προστασίας
Συνολικά στο ΕΣΜΦΑ υπάρχουν 37 Σταθμοί Μ/Α, περίπου 1700 Μετρητικοί Σταθμοί Καθοδικής Προστασίας, 200 μονολιθικοί μονωτικοί σύνδεσμοι και 300 μονωτικές φλάντζες, 138 χιτώνια (casings-δηλ. ενισχυτικοί αγωγοί που περιβάλλουν τον αγωγό σε ορισμένες διασταυρώσεις), 492 γειώσεις στον αγωγό και 93 συστήματα γειώσεων σε περιφραγμένους σταθμούς.
Ι.7.3 Σύστημα Αντικεραυνικής και Αντιεκρηκτικής Προστασίας (Σ.Α.Π.)
Υπάρχει ένα Σύστημα Αντικεραυνικής και Αντιεκρηκτικής Προστασίας των εγκαταστάσεων φ.α. που διαιρείται σε εξωτερική και εσωτερική αντικεραυνική προστασία. Η εξωτερική αντικεραυνική προστασία αποτελείται από:
- αλεξικέραυνα ή ακίδες συλλογής,
- αγωγούς καθόδου,
- γειώσεις,
- ισοδυναμικές συνδέσεις.
Η εσωτερική αντικεραυνική και αντιεκρηκτική προστασία αφορά ειδικότερες προστατευτικές διατάξεις του ηλεκτρολογικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού. Τα Συστήματα Προστασίας επιθεωρούνται βάσει διαδικασιών σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.
